CENGİZ ERDİL
Zeytin ağaçları ağlıyor…
Aydın’ın Didim ilçesinde, bu yıl üçüncüsü düzenlenen Zeytin Festivaline yanlış tarih seçimi nedeniyle katılım düşüktü. Ancak festival, çiftçilerin ve zeytinyağı üreticilerin sorunlarını gündeme getirmesi açısından hedefine ulaştı. Yazarımız Cengiz Erdil’in izlenimleri…
İnsanlık tarihinin en eski yerleşim yerlerinden biridir Didim. Antik dönemde Milet’e kutsal yol ile bağlanan, sunakları ve Apollon Tapınağıyla anılan bu kadim yerleşim yeri, savaşlarla yağmalandı. Tapınaklar yıkıldı, yeniden yapıldı. Ancak çevresini saran zengin bitki örtüsünün adı hiç değişmedi…Zeytin…
İlk zeytinyağı imalathanelerinin bulunduğu bu topraklarda savaşlara inat zeytin fideleri ağaca dönüştü, dağlara, taşlara sımsıkı sarıldı.
Günümüzde bereketli Söke Ovasıyla kucaklaşan bu topraklar, sadece zeytine değil yüzlerce çeşit bitki, meyve fidesine ve de tahıl tohumuna analık yapıyor. Son yıllara insan yıkımıyla karşı karşıya kalsa da; zaman, bu toprakların aleyhine ileriye doğru aksa da, Söke Ovası ülkeyi besleyen en önemli damarlardan..
Didim’de bu yılı üçüncüsü düzenlenen Zeytin Festivali henüz emekleme aşamasında olan etkinliklerle zeytin ve yağ üreticilerinin sorunlarını gündeme getirdi. Ülkemiz Suriye’deki operasyonlarla olağanüstü bir dönemden geçerken, medyada yeterince ses bulması beklenemez ama en azından bir hatırlatma oldu diyebiliriz. Gerçi festivalin tarih seçimi yanlış.. ‘Turizm sezonun sona erdiği bir dönemde yapılmasında sorun var’ dediğinizde, ‘zeytin hasadını düşündük ‘ diye yanıt alıyorsunuz.
BÜYÜKŞEHİR DESTEĞİ ŞART
Zeytin Ege Bölgesi için petrol gibi bir ürün. Zeytin ve zeytinyağı olmadan bir hayat düşünülmez Ege’de. Bu nedenle Aydın ve İzmir Büyükşehir belediyelerin devreye girmesi şart. ‘Hatta sadece festival değil, bir uluslararası fuarla birlikte ele alınmalı’ diyor, işi bilenler.
Festivale ilgi gösterenler arasında komşularımız da vardı. Yunan adalarından gelen işletmeci ve çiftçiler de deneyimlerini paylaştılar. Çünkü çoğunun Ege’deki işletmelerden yağ aldıklarını öğrendik.
Festivalde, hasadı yapılan zeytin sofraya nasıl gelir? Zeytinyağının faydaları nelerdir? Gibi klasik sorularla meraklılar aydınlatılırken, zeytin ve zeytin yağından yapılan bin bir türlü yemek tanıtıldı. Bir de ev kadınları arasında yemek yarışması düzenlendi. Ancak sıra üreticilerin sorunlarını dinlemeye gelince, herkesi karamsar bir gelecek kabusu sarıverdi.
STRATEJİK ÜRÜN…ZEYTİN..
Ülkemizde 170 milyon zeytin ağacı var. 320 bin aile direk zeytincilikten geçimini sağlıyor. Ancak verim yönünden mesela Tunus’un bile gerisindeyiz.
Yanlış fidan seçimi, eğitimsizlik, devletin ve üreticilerin organize olmaması kaliteyi düşüren en önemli neden. Devletin, son yıllarda bırakın sorunların üzerine gitmeyi, zeytinlikleri, turizm ve maden sahalarına açma planı var. Hazırlanan yasa tasarısı tam yedi kez Meclis’e geldi, geri çekildi.
Üreticiler, bu tasarıya ‘zeytinciliği imha planı’ adını vermişler.
İşin içine rant girince, akılcı bir planlama ile iç ve dış pazarlara yönelme de hayal olup kalıyor.
Ormanları özel sektörün yangın uçaklarıyla kurtaracağını,hayvancılığı, her türlü bitki ve tahıl üretimini, dış alımla kurtarabileceğini sana bir yönetim anlayışı, zeytinciliğin de sonunu hazırlıyor.
Festivalden çıkan sonuç bu.
YAĞ ÜRETİCİSİNİN FERYADI
Festivalde atadan, babadan zeytinci olan zeytinyağı işleme tesisi sahibi Sami Polat ile karşılaşıyoruz. Doğrusu benim aklımdan çıkmayacak bir kaç önemli noktanın altını çiziyor.
Bir kere piyasa zeytinyağı diye satın aldığımız pek çok ürünün pamuk yağı olabileceğini söylüyor. Pamuk yağına biraz zeytinyağı esansı konunca, oluyor size zeytinyağı. İşte biz bu yağları bazı ünlü marketlerden bile alıyoruz.
İkincisi ise Suriye’den kalitesiz zeytinyağların piyasaya sürüldüğüne dikkat çekiyor. Polat, ‘bu yağlar motor yağı gibi, çok dikkatli olmalı’ diye konuşuyor.
‘İyi de; bizler nasıl anlayacağız bunu’ dediğimde, gülmesinden, işimizin şansa kaldığını anlıyorum. ‘ Tüketici değil, devlet denetim yapmalı. Öncelikli görev Tarım ve Orman Bakanlığı’nın’ diyor.
Her halde son iki yıldır, bu ülkede kulakları en fazla çınlayanTarım ve Orman Bakanı Pakdemırli olsa gerek.
Zeytin üreticileri de O’nu sık sık anıyor.
Cengiz ERDİL-chpbelediyeleri.com 13 Ekim 2019